Op de diverse factoren in het 'Tien factoren Model' van het menselijk functioneren
grijpen verschillende vormen en methoden van therapie en/of persoonlijke groei in.
Hieronder worden bij elke factor enkele voorbeelden van mogelijk relevante mensvisies
en geschikte methoden van interventie genoemd:
(1)
Omgeving.
Omgevings-factoren (extern milieu).
Relevante visies:
(·) Historisch determinisme, 'cultureel determinisme'.
Opties voor benadering/interventie:
(·) Veranderen materiële, financieel-economische situatie.
(·) Interventie in sociaal netwerk, sociale interactie-patronen, rolgedrag en rolverhoudingen:
systeemtheoretische benadering.
(·) Sociaal- cultureel- maatschappelijke hulpverlening.
(2)
Genetische aanleg.
Aangeboren eigenschappen of tendenties (genetica, 'nature').
Relevante visies:
(·) Levenslooppsychologie.
(·) Genetisch determinisme.
Opties voor benadering/interventie:
(·) Psychopharmica.
(·) Genetische manipulatie.
(3)
Lichamelijke toestand.
Biologische constitutie van het lichaam (intern milieu).
(Biologische en 'lagere', subcorticale neurofysiologische processen).
Relevante visies:
(·) Biopsychologie.
Opties voor benadering/interventie:
(·) Milieu en klimaat.
(·) Voeding.
(·) Medicatie.
(·) Operaties.
(·) Prothesen.
(·) Massage e.d.
(·) Acupunctuur.
(·) Lichaamsoefeningen (sport, Yoga, bio-energetica, 'emotioneel lichaamswerk' e.d.).
(4)
Zintuiglijke waarneming en lichaamsgevoel.
Extern-zintuigelijke waarneming (exteroceptie).
Lichaamsgevoelens (exteroceptie en interoceptie).
Opties voor benadering/interventie:
(·) Zintuiglijke hulpmiddelen, prothesen.
(·) Observationele vaardigheden, training sensory awareness.
(5)
Geheugeninhoud (Long Term Memory).
Omvat:
(a) Levenservaring.
(b) Vaardigheden en persoonlijke ontwikkeling.
(c) Mentale abstracties en wereldbeeld.
Relevante visies:
(·) Behavioristische psychologie; versie 'operant conditioneren'.
(·) Leertheorie.
(·) Cognitieve psychologie.
Opties voor benadering/interventie:
(·) Psycho-analyse.
(·) Regressie-therapie.
(6)
(Onbewuste) Psychische en mentale processen.
Waaronder herinneren, denken/ redeneren, fantaseren, dromen,
en (onbewuste) subjectieve 'ad hoc' situatie-model (in
Short Term Memory).
'Interne', cognitieve processen (vrij vertaald: denken).
Omvat de (onbewuste) subjectieve 'ad hoc' voorstelling van de huidige situatie: het '
ad hoc model'.
Relevante visies:
(·) Cognitieve psychologie.
Opties voor benadering/interventie:
(·) Cognitieve therapie, materialistische versie: '(her)programmering' van het brein.
(·) Hypnose.
(·) Sociale manipulatie, demagogie, indoctrinatie, 'hersenspoeling', e.d.
(7)
Bewuste subjectieve beleving.
Relevante visies:
(·) Humanistische psychologie. Human Potential Movement.
(·) Spiritualiteit en religie.
(·) 'New Age' e.d..
Opties voor benadering/interventie:
(·) Rogeriaanse therapie.
(·) Passieve vormen van ontspanning, meditatie.
(8)
Bewuste zelfsturing.
Geheel afhankelijk van enig bewust besef, nl. van de beschikbare keuzemogelijkheden.
Opties voor benadering/interventie:
(·) Cognitieve therapie, mentalistische versie: het benutten van
'vrije wil' voor zelfbepaling.
(·) Existentiële therapie.
(·) Actieve vormen van meditatie.
(9)
Interne, emotionele en/of seksuele reacties.
(Via perifere, vegetatieve systemen, ingewanden, klieren).
Opties voor benadering/interventie:
(·) Katharsis-therapie (bio-energetica, emotioneel lichaamswerk (2)).
(·) Sekstherapie, Tantra e.d..
(10)
Externe, gedragsmatige expressie.
(Via perifere motorische systemen, spieren en klieren).
Relevante visies:
(·) Stimulus-Respons Model, behaviorisme; versie 'klassiek conditioneren'.
Opties voor benadering/interventie:
(·) Gedragstherapie (oefeningen).