Logische kwaliteit |
---|
1 | 2 |
---|---|
1 | 0 |
0 | 1 |
T | F |
A | ¬A |
¬B | B |
Waarheidswaarden. |
||
---|---|---|
1 |
± |
0 |
Waar,verum: Verificatie. |
Onbepaald,ongeïnterpreteerd: Indefiniet. |
Onwaar,falsum: Falsificatie. |
Waarheidswaarde(value, valor): |
||
$(G)=1. |
(0 <$(G)<1). |
$(G)=0. |
Waarheidswaardetoekenning(valuatie): |
||
V!(G) :=1. |
¬V!(G) ![]() |
V!(G) :=0. |
Waarheidswaardebepaling(evaluatie), via eindig bewijs: |
||
![]() ![]() |
(¬![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
![]() ![]() |
Interpretatie(denotatie, assignment): |
||
![]() M![m]![]() |
(¬![]() M![m]![]() ![]() ![]() M![n]![]() |
![]() M![m]![]() |
Tabel tweewaardige waardencombinaties |
||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nr. | Waarde- patroon |
Logische relatie in PPL |
Logische kracht | |||||
1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
T |
¬F |
X![]() X |
0 |
2 | 0 | 0 | 0 | 0 |
F |
¬T |
X![]() X |
1 |
3 | 1 | 1 | 0 | 0 |
A |
¬¬A |
0.50 | |
4 | 1 | 0 | 1 | 0 |
B |
¬¬B |
0.50 | |
5 | 0 | 0 | 1 | 1 |
¬A |
¬A |
0.50 | |
6 | 0 | 1 | 0 | 1 |
¬B |
¬B |
0.50 | |
7 | 1 | 0 | 0 | 0 |
A![]() B |
¬(¬A![]() B) |
0.75 | |
8 | 0 | 1 | 0 | 0 |
A![]() B |
¬(¬A![]() B) |
0.75 | |
9 | 0 | 0 | 1 | 0 |
¬A![]() B |
¬(A![]() B) |
0.75 | |
10 | 0 | 0 | 0 | 1 |
¬A![]() B |
¬(A![]() B) |
A\B |
0.75 |
11 | 1 | 1 | 1 | 0 |
A![]() B |
¬(¬A![]() B) |
0.25 | |
12 | 1 | 1 | 0 | 1 |
A![]() B |
¬(¬A![]() B) |
A![]() B |
0.25 |
13 | 1 | 0 | 1 | 1 |
¬A![]() B |
¬(A![]() B) |
A![]() B |
0.25 |
14 | 0 | 1 | 1 | 1 |
¬A![]() B |
¬(A![]() B) |
A|B |
0.25 |
15 | 1 | 0 | 0 | 1 |
A![]() B |
¬(A#B) |
0.50 | |
16 | 0 | 1 | 1 | 0 |
A#B |
¬(A![]() B) |
0.50 | |
{Naar: Benjamin Peirce (1809-1880), Friedrich Wilheml Karl Ernst Schröder (1841-1902), e.a..} |
||||||||
{Zie: Bewijsmethode voor Propositielogica: de Waarheidswaarden- tabelmethode
.} |
Tabel tweewaardige waardencombinaties |
|||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Nr. | Waarde- patroon |
Logische relatie in PPL |
Logische relatie in PDL |
Logische relatie in Sk |
Logische kracht | ||||||
1 | 1 | 1 | 1 | 1 |
T |
¬F |
X![]() X |
0 | |||
2 | 0 | 0 | 0 | 0 |
F |
¬T |
X![]() X |
1 | |||
3 | 1 | 1 | 0 | 0 |
A1 |
¬¬A1 |
0.50 | ||||
4 | 1 | 0 | 1 | 0 |
A2 |
¬¬A2 |
0.50 | ||||
5 | 0 | 0 | 1 | 1 |
¬A1 |
¬A1 |
0.50 | ||||
6 | 0 | 1 | 0 | 1 |
¬A2 |
¬A2 |
0.50 | ||||
7 | 1 | 0 | 0 | 0 |
A1![]() A2 |
¬(¬A1![]() A2) |
![]() A[x] |
¬![]() A[x] |
A[x] |
0.75 | |
8 | 0 | 1 | 0 | 0 |
A1![]() A2 |
¬(¬A1![]() A2) |
0.75 | ||||
9 | 0 | 0 | 1 | 0 |
¬A1![]() A2 |
¬(A1![]() A2) |
0.75 | ||||
10 | 0 | 0 | 0 | 1 |
¬A1![]() A2 |
¬(A1![]() A2) |
A1\A2 |
¬![]() A[x] |
![]() A[x] |
¬A[x] |
0.75 |
11 | 1 | 1 | 1 | 0 |
A1![]() A2 |
¬(¬A1![]() A2) |
![]() A[x] |
¬![]() A[x] |
A[cs] |
0.25 | |
12 | 1 | 1 | 0 | 1 |
A1![]() A2 |
¬(¬A1![]() A2) |
A1![]() A2 |
0.25 | |||
13 | 1 | 0 | 1 | 1 |
¬A1![]() A2 |
¬(A1![]() A2) |
A1![]() A2 |
0.25 | |||
14 | 0 | 1 | 1 | 1 |
¬A1![]() A2 |
¬(A1![]() A2) |
A1|A2 |
¬![]() A[x] |
![]() A[x] |
¬A[cs] |
0.25 |
15 | 1 | 0 | 0 | 1 |
A1![]() A2 |
¬(A1#A2) |
(A1![]() A2)![]() A1![]() A2) |
0.50 | |||
16 | 0 | 1 | 1 | 0 |
A1#A2 |
¬(A1![]() A2) |
(A1![]() A2)![]() A1![]() A2) | 0.50 |
Schema Geldigheid / Vervulbaarheid / Definiet-contingentie |
||
---|---|---|
1 |
± |
0 |
Niet noodzakelijk onwaar:Vervulbaar,Logische mogelijkheid. (Is nog niet hetzelfde als 'mogelijk waar').
SATBL(G);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() >$0) )t };![]() ![]() ![]() ![]() ![]() M![m]![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Onmogelijk waar:Onvervulbaar,Logisch uitgesloten. 'Uitgesloten grond'.
¬SATBL(G);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() $0) )t };![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() M![m]![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
|
Consistentie,Widerspruchsfreiheit. Verzameling K* is consistent: Uit K* is geen contradictie afleidbaar.
CONSIS(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Inconsistentie,Inconsistent-ongeldigheid. Verzameling K* is inconsistent. Uit K* is een contradictie afleidbaar.
INCNS(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
|
Consistentiestelling,Fundamenteel theorema (Model-existence theorem): 'Consistentie impliceert Vervulbaarheid'. ![]() ![]()
{CONSIS(K*)
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
||
Noodzakelijk/ altijd waar:Geldig,Tautologie, Geldig-vervulbaarheid.
TAUT(G);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() $1) )t };![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() M![m]![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Noch waar, noch onwaar:Definiet-contingentie,Contingent-ongeldigheid (ongeldig maar consistent), Contingent-vervulbaarheid (ongeldig maar vervulbaar),
D-CONTIN(G);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() <c[t]<$1) )t };![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() M![m]![]() ![]() ![]() M! [n]![]() |
|
Niet noodzakelijk-waar:Ongeldig.Onvoldoende grond, non sequitur [nonseq]:
NONSEQ(G);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() <$1) )t };![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() M![m]![]() |
||
Correctheid(Soundness in-formele-zin): 'Afleidbaar impliceert logisch gevolg'. Verzameling K* is correct. ![]() (Afleidbaar ![]()
CORRECT(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
||
Volledigheid(Completeness, Vollständigkeit). 'Waarheid/ Geldigheid impliceert Afleidbaarheid'. Verzameling K* is volledig: ![]() (Waar/ Geldig ![]()
COMPLET(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
||
Maximaal consistentie:Verzameling K* is maximaal consistent: ![]() (Logisch gevolg ![]()
MAXCONS(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Implicaties: ![]() ![]() ![]() ||(¬F[j]![]() |
|
|
(·) Volledigheid van de PPL: bewijs door Emil L. Post (1920, Introduction to a general theory of elementary propositions). (·) Volledigheid van de PDL-I: bewijs door Kurt F. Gödel (1929/1930, Über die Vollständigkeit des Logikkalküls). |
(·) Onvolledigheid van de elementaire rekenkunde (first-order theory of natural numbers volgens het logicistisch
onderzoeksprogramma, dat gebaseerd was op de klassieke logica in het Organon van Aristotelis, en was uitgewerkt in
de Grundgesetze der Arithmetik van F.L. Gottlob Frege (1893, 1903) en de Principia Mathematica van Bertrand Russell en Alfred North Whitehead,
delen I-III (1910, 1912, 1913): bewijs door Kurt Gödel (1931, Über formal unentscheidbare Sätze der Principia Mathematica und verwandter Systeme 1 ). |
Schema Beslisbaarheid en Recursiviteit |
|||
---|---|---|---|
1 |
± |
||
Beslisbaar,Decidable: De vraag of een expressie G een definiete (waarheids)waarde heeft, is altijd te beantwoorden: ![]() |
Onbeslisbaar,Undecidable: De vraag of een expressie G een definiete (waarheids)waarde heeft, is niet altijd te beantwoorden: ![]() |
||
G is Waarheidswaardebeslisbaar:
DECIDBL(G);
![]() ![]() ![]() $1) )||(![]() ![]() $0) ) };![]() ![]() ![]() ||(![]() ![]() Implicaties: ![]() ![]() ![]() ||(![]() ![]() ![]() ![]() ||¬G ) ) };![]() ![]() ||¬G ) };![]() ||¬G } (altijd logische waarde).![]() $1 (waarheid). |
G is Niet waarheidswaardebeslisbaar:
¬DECIDBL(G);
![]() ![]() ![]() $1) )![]() ![]() ![]() $0) ) };![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Implicaties: ![]() ![]() ![]() ||(![]() ![]() ![]() ![]() ||¬G ) ) };![]() ![]() ||¬G ) };![]() ![]() $0 (geen waarheid). |
||
G is Validiteitsbeslisbaar:![]() ![]() ![]() ||(![]() ![]() Implicaties: ![]() ![]() ![]() ||( ¬![]() ![]() ![]() ||( ¬![]() ![]() ||¬SATBL(G) } (altijd validiteit swaarde).![]() $1 (waarheid).G is determinaat. |
G is Niet validiteitsbeslisbaar:![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Implicaties: ![]() ![]() ![]() ||( ¬![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() $0 (geen waarheid).G is indeterminaat. |
||
Recursief: Onder alle invoer is het systeem 'halting' (terminerend in eindige tijd). |
Niet-recursief:Onder sommige invoer blijft het systeem (mogelijkerwijs) oneindig 'looping'. |
||
RC(G);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ||(![]() ![]() Implicaties: ![]() ![]() ![]() ||(¬![]() |
¬RC(G);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() Implicaties: ![]() ![]() ![]() ||(¬![]() |
||
Recursief |
Co-recursief |
|
|
Verzameling K* is Recursief opsombaar: Als K* een uitkomst heeft, dan is dat altijd aantoonbaar.
RE(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Complement van K* is Recursief opsombaar: Als K* geen uitkomst heeft, dan is dat altijd aantoonbaar.
CO-RE(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Verzameling K* is niet Recursief opsombaar: Als K* een uitkomst heeft, dan is dat niet altijd aantoonbaar.
¬RE(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Complement van K* is niet Recursief opsombaar: Als K* geen uitkomst heeft, dan is dat niet altijd aantoonbaar.
¬CO-RE(K*);
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() |
Verzameling K* is Recursief opsombaar (via Turing Machine procedure): Als K* een uitkomst heeft, dan is dat altijd berekenbaar.
RE(K*)TM;
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() (TM[h](Ks*[k]) ![]() ![]() ![]() ![]() (TM[h](Ks*[k]) ![]() |
Complement van K* is Recursief opsombaar (via Turing Machine procedure): Als K* geen uitkomst heeft, dan is dat altijd berekenbaar.
CO-RE(K*)TM;
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ¬(TM[h](Ks*[k]) ![]() ![]() ![]() ![]() ¬(TM[h](Ks*[k]) ![]() |
Verzameling K* is niet Recursief opsombaar (via Turing Machine procedure): Als K* een uitkomst heeft, dan is dat niet altijd berekenbaar.
¬RE(K*)TM;
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() (TM[h](Ks*[k]) ![]() ![]() ![]() ![]() (TM[h](Ks*[k]) ![]() |
Complement van K* is niet Recursief opsombaar (via Turing Machine procedure): Als K* geen uitkomst heeft, dan is dat niet altijd berekenbaar.
¬CO-RE(K*)TM;
![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ![]() ¬(TM[h](Ks*[k]) ![]() ![]() ![]() ![]() ¬(TM[h](Ks*[k]) ![]() |
(·) 'Effective procedure' (Hilbert, 1900, 1928). (·) 'Recursive function' (Gödel, 1930, 1931). (·) 'Lambda definable function' (Church, 1935, 1936). (·) 'Turing Machine computable function' (Turing, 1936, 1937). |
(·) Onbeslisbaarheid/ niet-recursiviteit van de elementaire calculus van natuurlijke getallen (elementary number theory): bewijs door Alonzo Church, (1935/1936, An Unsolvable Problem of Elementary Number Theory). (·) Onbeslisbaarheid/ niet-recursiviteit van de gehele elementaire rekenkunde (first order arithmetic): bewijs door Alan M. Turing (1936/1937, On computable numbers, with an application to the Entscheidungsproblem). |
Auteur | Jaar | Formalisme | Domein | Criterium | |
---|---|---|---|---|---|
Hilbert | 1900,1928 | Effectieve procedure (hypothetisch) | Wiskunde, Logica |
Decidability; Entscheidbarheit; Entscheidungs-definitheit; Beslisbaarheid. |
|
Post | 1920 |
Truth table method |
PPL |
Completeness; Vollständigkeit; Volledigheid. |
|
Gödel | 1929/1930 | Deduction | PDL-I |
Completeness; Vollständigkeit; Volledigheid. Recursief opsombaar (Recursively enumerable) |
|
Gödel | 1931 | Gödel-nummering |
PDL-I, Rekenkunde van Natuurlijke getallen First-order theory of natural numbers (Principia Mathematica) |
Einige formal unentscheidbare Satze: Unvollständigkeit; Onvolledigheid. Niet-Recursief opsombaar (Not recursively enumerable). |
|
Church | 1935/1936 |
Lambda-calculus (Lambda-definable): Recursive functions of positive integers |
PDL-I, Rekenkunde Natuurlijke getallen: Elementary number theory |
Unsolvable problem: Undecidability; Unentscheidbarheit; Onbeslisbaarheid. |
|
Turing | 1936/1937 |
(Universal) Turing machine (Turing machine computability) |
PDL-I, Rekenkunde: First order arithmetic |
Undecidability; Unentscheidbarheit; Onbeslisbaarheid |